Máy bạn đang dùng UEFI hay Lagacy

UEFI là gì?

UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) được phát triển bởi Intel để giải quết những yếu điểm của BIOS cũng như sẽ thay thế dần chuẩn BIOS cũ kỹ, già cỗi. Tất nhiên nó sẽ mạnh mẽ hơn so với BIOS rất nhiều và thực sự có ích với các công việc như Overclock.

Khái niệm về BIOS?

Các bạn thường xuyên nghe đến cụm từ BIOS nhưng không biết nó là gì? Và không biết cách truy cập vào nó ra làm sao? Bài viết này sẽ hướng dẫn cho các bạn truy cập vào BIOS ở các dòng máy tính như DELL, SONY VAIO, ACER, LENOVO, ASUS…. và các dòng máy thông dụng hiện nay.

BIOS là gì?

BIOS là viết tắt của từ Basic Input/Output System hay còn gọi là hệ thống đầu vào/ra cơ bản. BIOS là một nhóm lệnh được lưu trữ trên một chip firmware nằm ở trên bo mạch chủ (mainboard) của máy vi tính. Nhiệm vụ của BIOS là kiểm soát các tính năng cơ bản của máy vi tính mà chúng ta ít khi để ý tới ví dụ như:

+ Kết nối và chạy trình điều khiển (driver) cho các thiết bị ngoại vi  như chuột, bàn phím, usb…

+ Đọc thứ tự ổ cứng để khởi động các hệ điều hành, hiển thị tín hiệu lên màn hình…

+ Sử dụng BIOS bạn có thể thực hiện được các việc như: thay đổi thứ tự ổ đĩa khi khởi động, theo dõi nhiệt độ, tốc độ quạt, ép xung, khóa máy…

=> Nói tóm lại, khi máy vi tính khởi động, nhiệm vụ của BIOS là “đánh thức” từng linh kiện và kiểm tra xem linh kiện này có hoạt động hay không. Sau đó, BIOS sẽ chuyển nhiệm vụ kiểm soát lại cho hệ điều hành.

BIOS

Mỗi hãng lại có một giao diện khác nhau nhưng chức năng thì đều như nhau cả, chỉ khác chỗ sắp xếp vị trí. Một số bạn mới sử dụng máy tính rất sợ tiếp xúc với máy tính, tuy nhiên không có gì là quá phức tạp cả. Chịu khó vọc thì sẽ biết  hết thôi.

So sánh ưu điểm vượt trội của UEFI và BIOS

BIOS	UEFI
Chỉ hạn chế xử lí ở mức 16-bit và địa chỉ hóa bộ nhớ là 1MB	Có chức năng xử lí 32-bit và 64-bit và cho phép người dùng sử dụng nhiều RAM hơn để địa chỉ hóa xử lí nhiều việc phức tạp hơn. Hơn nữa UEFI được thiết kết với cấu trúc riêng biệt và dùng cấp driver cho các bộ phận một cách độc lập .
MBR giới hạn 4 phân vùng chính cho mỗi ổ đĩa và kích thước đĩa có thể khởi động chỉ đạt ở mức 2.2TB	UEFI dùng bảng phân vùng GUID và sử dụng Globally Unique ID để địa chỉ những phân vùng và cho phép khởi động ổ cứng lên tới 9.4 Zb.

Ngoài ra, UEFI còn cho phép nhiều lựa chọn khởi động , không quy định hệ thống file cụ thể và có khả năng khởi động cực nhanh, nhanh hơn rất nhiều so với chuẩn cũ BIOS.

UEFI vẫn tiếp tục hỗ trợ những phần mở rộng cũ ví dụ như ACPI nhưng không phụ thuộc vào môi trường 16-bit. Nếu như trước đây nếu xảy ra lỗi như lỏng RAM thì BIOS sẽ phát ra tiếng kêu bíp thì thay vào đó trên chuẩn mới những phần mở rộng trong UEFI có thể kiểm tra các bộ phận tốt hơn.

UEFI là chẩn mới đang dần thay thế cho chuẩn cũ Lagacy và chỉ hỗ trợ cho các phiên bản Windows 64-bit. Ở bài viết này mình sẽ hướng dẫn chi tiết cho các bạn 4 cách để xem máy tính của bạn đang khởi động và sử dụng chuẩn nào (UEFI hay Lagacy?).

Hướng dẫn xem máy tính đang sử dụng chuẩn UEFI hay Lagacy

Cách 1: Mở hộp thoại Run gõ lệnh <msinfo32> Enter (Quy ước sau này các lệnh gõ không có dấu <> chỉ có nội dung bên trong thôi)

Tại đây bạn có thể kéo xuống và tìm đến phần BIOS Mode để xem máy tính của bạn đang khởi động ở chuẩn nào. Ví dụ như trong hình máy tính của mình đang chạy theo chuẩn UEFI.

Cách 2: Mở hộp thoại Run > gõ lệnh <diskpart > Enter.

Cửa sổ Diskpart hiện lên bạn tiếp tục gõ lệnh list diskvà nhấn Enter. Tại đây sẽ hiển thị tất cả các danh sách ổ cứng ví dụ như bạn có nhiều hơn 1 ổ cứng, hay bạn đang kết nối USB hay ổ cứng rời với máy tính thì cũng được liệt kê tại đây. Tại đây mình chỉ quan tâm tới ổ cứng mà bạn muốn xem, để biết được chính xác ổ cứng nào bạn đang muốn xem nó đang ở chuẩn gì thì nhìn vào “Size” của ổ cứng đó nhé.

Các bạn để ý cột “Gpt”, nếu như dòng tên ổ cứng nào ở cột Gpt có dấu * thì tức là ổ cứng đó đang chạy theo chuẩn GPT, nếu không có dấu * thì là chuẩn MBR.

Nếu sử dụng chuẩn UEFI > thì bạn cần phải định dạng ổ cứng là GPT

Nếu sử dụng chuẩn Lagacy > thì bạn cần phải định dạng ổ cứng là MBR

Chúng ta đang kiểm tra trực tiếp trên Windows nên bạn có thể khẳng định được là máy tính của bạn đang chạy theo chuẩn UEFI vì ổ cứng đang ở định dạng GPT.

Cách 3: Sử dụng MiniTool Partition Wizard

Cách này cũng rất hay và mình thấy tiện nhất sử dụng để kiểm tra trong mọi trường hợp. Ngay cả khi bạn không khởi động vào được Windows thì cách này vẫn là nhanh gọn lẹ nhất. Nếu như bạn đã có một chiếc usb boot thì chỉ cần vào Mini Windows để kiểm tra nhanh chóng vì đã có phần mềm Partition Wizard tích hợp sẵn trong đó.

Nếu như bạn vẫn đang vào Windows bình thường thì có thể tải Partition Wizard và kiểm tra trực tiếp trên Windows bằng cách sau:

Nhấn chuột phải vào ổ cứng Basic

Tiếp theo bạn để ý đến dòng:

·         Convert MBR Disk to GPT Disk – Chuyển từ định dạng MBR sang GPT

·         Convert GPT Disk to MBR Disk – Chuyển từ định dạng GPT sang MBR

Tại đây mình đang thấy dòng “Convert GPT Disk to MBR Disk” sáng lên tức là ổ cứng của bạn đang ở định dạng GPT tức là chuẩn UEFI.

Với cách này bạn không những xem được ổ cứng đang ở định dạng nào mà có thể chuyển về định dạng mà mình muốn nhanh chóng

Cách kiểm tra xem máy tính có hỗ trợ UEFI không

Cách 1: Sử dụng phần mềm HWiNFO

Đầu tiên bạn tải phần mềm HWiNFO tại đây/ Link từ trang chủ

P/s: Bạn chọn phiên bản phù hợp với phiên bản Windows bạn đang sử dụng nhé. Và nên tải bản Portable để không phải cài đặt khi sử dụng.

Tiếp theo bạn mở phần mềm lên để kiểm tra, tại giao diện chính của chương trình bạn nhìn xuống dòng UEFI BOOT nếu nó là “Present” thì máy bạn hỗ trợ UEFI còn nếu như là Not Present thì bạn xem tiếp.

Bạn nhấn vào “Motherboard” và kéo xuống xem tại dòng UEFI BIOS, nếu vẫn là Not Present thì xin chia buồn, máy tính của bạn không hỗ trợ UEFI mà chỉ chỗ trợ chuẩn BIOS mà thôi.

Như của mình hiện lên Capable như thế này tức là đã hỗ trợ chuẩn UEFI rồi đó.

Cách 2: Kiểm tra trong BIOS

Bạn vào trong Bios và tìm xem nếu có từ nào liên quan đến UEFI hoặc hỗ trợ “Securiry boot” thì chắc chắn máy tính đó sẽ  hỗ trợ chuẩn UEFI.

Thiết lập trong BIOS để chuyển từ Legacy sang UEFI

Nếu như bạn có ý định chuyển đổi từ chuẩn Lagacy sang sử dụng UEFI thì bạn cần phải thực hiện bước này:

·         Tắt chế độ Secure Boot.

·         Chuyển chế độ Lagacy sang UEFI.

·         Load Lagacy Option Rom bạn chọn ”Enabled”

Trong bài này mình đã giới thiệu khá đầy đủ về chuẩn UEFI, hi vọng sau khi đọc xong bài viết này bạn sẽ hiểu hơn về chuẩn UEFI cũng như xác định được máy tính bạn đang boot ở chuẩn nào, hay xem máy tính của bạn có hỗ trợ UEFI không?

Chúc các bạn thành công!!!

Kiên Nguyễn – Blogchiasekienthuc.com (Có chỉnh sửa).